การละเล่นของไทย

มอญซ่อนผ้า

(การเล่นในสมัยอยุธยา)
การเล่นมอญซ่อนผ้า เป็นการเล่นที่ง่าย ไม่มีกฎกติกามากมายนักมักเป็นการละเล่นของหนุ่มสาว โดยมากจะซ่อนเป็นคู่ ๆ เป็นการเจาะจงตัวผู้ซ่อน นิยมเล่นในงานเทศกาลต่าง ๆ โดยเฉพาะเทศกาลตรุษสงกรานต์

วัตถุประสงค์

1. เพื่อการคบค้าสมาคมกับบุคคลอื่น โดยเฉพาะเพื่อนต่างเพศ
2. เพื่อเป็นการออกกำลังกายกลางแจ้ง
3. เพื่อฝึกไหวพริบ

อุปกรณ์ 
ผ้าขาวม้ามัดปลายให้เป็นปมใหญ่ ๆ เรียกว่า ผ้าตีหรือลูกตูม จำนวนของลูกตูม จะมี 1 ใน 3 ของจำนวนผู้เล่นหรือแล้วแต่จะตกลงกัน

ผู้เล่น ไม่จำกัดจำนวนผู้เล่น แต่นิยมให้มีผู้เล่นมากกว่า 8 คน เป็นชายและหญิงฝ่ายละครึ่ง

รูปแบบ ผู้เล่นนั่งล้อมเป็นวงกลมหันหลังให้กัน ดังภาพประกอบ


ภาพประกอบ รูปแบบการเล่นมอญซ่อนผ้า
ที่มา : จิรกรณ์ ศิริประเสริฐ. เกมเบ็ดเตล็ด หน้า 33

วิธีการเล่น

1. ให้ผู้เล่นนั่งเป็นวงกลม ทั้งสองฝ่ายนั่งคละสลับกัน
2. โดยปกติถ้าแบ่งเป็นชายฝ่ายหนึ่งหญิงฝ่ายหนึ่ง จะให้ฝ่ายชายเป็นผู้ถือผ้าก่อน โดยให้ตัวแทนฝ่ายชาย 1 หรือ 2 คน แล้วแต่ว่าจะมีผ้าอยู่ในกลุ่มของตนกี่ผืนยืนอยู่นอกวง หรือจะให้ฝ่ายหญิงออกมาถือผ้าคละรวมกับฝ่ายชายด้วยก็ได้ แต่จะต้องมีจำนวนผู้เล่นที่ออกมาฝ่ายละเท่ากัน
3. ผู้เล่นที่นั่งอยู่ในวงต้องนั่งอยู่เฉย ๆ จะหันหน้าไปมองผู้ที่ถือผ้าอยู่นอกวงไม่ได้ หรือจะบอกผู้หนึ่งผู้ใดที่ถูกซ่อนผ้าไม่ได้
4. ให้ผู้เล่นที่ถือผ้าอยู่นอกวงนั้นเดินรอบวง แล้วให้หาที่ซ่อนลูกตูมโดยซ่อนไว้ที่ข้างลำตัวของผู้เล่นที่นั่งอยู่เป็นผู้เล่นคนละฝ่ายกันหรือผู้ล่นเพศตรงข้าม แล้วเดินวนไปเรื่อย ๆ จนมาถึงตัวผู้ที่ถูกซ่อนลูกตูมเอาไว้ ให้ตีผู้ที่ถูกซ่อน 1 ทีด้วยลูกตูมแล้ววิ่งหนี หรือถ้าผู้เล่นที่ถูกซ่อนรู้สึกตัวให้วิ่งไล่ผู้เล่นที่นำลูกตูมมาวาง แล้วพยายามให้ลูกตูมตีผู้เล่นผู้นั้นให้ได้ ผู้เล่นที่นำ ลูกตูมไปซ่อนไว้ก็จะต้องวิ่งหนีรอบวงและพยายามวิ่งไปนั่งแทนที่ของผู้ที่ตนนำลูกตูมไปซ่อนเอาไว้ให้ได้ ถ้าถูกตีเสียก่อนจักต้องมาทำหน้าที่เช่นเดิม แต่ถ้าวิ่งหนีไปนั่งทัน ผู้ที่ถูกซ่อนลูกตูม จักต้องทำหน้าที่แทนในการเล่นรอบต่อไป

ข้อเสนอแนะ 
1. กติกาการเล่น

1. ผู้ที่ถือลูกตูมจะต้องเดินหรือวิ่งไปรอบวงในทางเดียวกัน
2. ผู้เล่นที่นั่งจะต้องนั่งอยู่เฉย ๆ ไม่สามารถลุกเดินมือเปล่าไปมาได้ หรือห้ามมองผู้เล่นที่เดินถือลูกตูม
3. เมื่อผู้เล่นเดินจบครบรอบแล้วจะต้องซ่อนลูกตูมไว้ข้างหลังผู้เล่นที่นั่งอยู่แต่ต้องไม่ให้ลูกตูมอยู่ห่างจากตัวมากนัก
4. จะต้องซ่อนฝ่ายตรงข้ามเท่านั้นจะซ่อนฝ่ายเดียวกันไม่ได้ เช่น ถ้าแบ่ง เป็นฝ่ายหญิงและฝ่ายชาย ฝ่ายชายจะต้องซ่อนฝ่ายหญิง และฝ่ายหญิงจะต้องซ่อนฝ่ายชาย
5. เมื่อซ่อนแล้วจะต้องวิ่งหนีไปรอบ ๆ วงกลม จะวิ่งย้อนทางหรือตัดวงไม่ได้

2. ระเบียบการตัดสิน 
อำนาจการตัดสินจะตกอยู่กับผู้ที่ถือลูกตูมเป็นหลัก ถ้าลูกตูมตกอยู่กับฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งทั้งหมด อำนาจการตัดสินชี้ขาดจะขึ้นอยู่กับฝ่ายนั้น

1. เมื่อผู้ถือลูกตูมเดินไปหลายรอบแล้วยังไม่ซ่อนลูกตูม ผู้ที่ถูกลูกตูมอีก ฝ่ายหนึ่งจะใช้อำนาจรุมแย่งเอาลูกตูมมาเป็นของฝ่ายตน ผู้เล่นที่เสียลูกตูมต้องกลับเข้าไปนั่งในวง
2. ถ้าผู้ใดไม่มีลูกตูมแล้วยืนขึ้นหรือเดิน ให้ผู้ที่มีผ้าของฝ่ายตรงข้ามมารุมตี
3. ถ้าวิ่งย้อนทาง จะถูกตีกินเปล่าจากผู้เดินถูกทาง คือผ่านใคร ๆ ตี
4. ถ้าวิ่งผ่าวงด้วยเหตุใดก็ตาม จะถูกพวกนั่งล้อมวงจับ และใช้ลูกตูมตีจนกว่า จะกลับไปนั่งถูกที่ของตน
5. ถ้ากรณีที่ผู้ซ่อนและผู้ถูกซ่อนหยิบลูกตูมพร้อมกัน ให้ผู้เล่นแต่ละฝ่ายเข้าร่วมแย่งลูกตูมช่วยกัน ถ้าผู้แย่งฝ่ายใดไม่สามารถทนการถูกตีด้วยลูกตูมได้ ฝ่ายตรงข้ามจะได้ ลูกตูมไปครอบครอง

ขอบคุณแหล่งที่มา